Dominik Nykiel: I mamy kolejny - po oscarowym "Wielkim pięknie" - film Paolo Sorrentino, w którym reżyser porusza temat młodości. Tym razem temat został dosłownie ujęty w tytule. Czyżby czterdziestopięcioletni reżyser miał już kryzys wieku średniego i nie mógł pogodzić się z upływem czasu?, dając temu wyraz w kinie. A może trzyma się zasady, która mówi, że jak raz się coś sprawdziło, to sprawdzi się i drugi? Bo "Wielkie piękno" pozyskało sobie wiernych wielbicieli, żeby nie powiedzieć koneserów.

Rafał Kaplita: Po pierwsze, pomysł na "Młodość" zrodził się w głowie Sorrentino jeszcze zanim ten zrobił "Wielkie piękno", więc trudno w tym przypadku posądzać go o jakieś wyrafinowane, komercyjne zagrywki. Po drugie, oba filmy, pomimo wielu podobieństw, jednak się od siebie dość znacznie różnią. Jeśli więc mówimy o "pójściu za ciosem", to należałoby tu wskazać raczej miejscami podobną tematykę. Wcale jednak nie jest tak, że w obu filmach reżyser, tak po prostu, opowiada o młodości. I tyle. I kropka. Byłoby to bezwzględne zawężenie ich tematyki.

DN: W takim razie uporządkujmy, z czym mamy do czynienia w "Wielkim pięknie", a z czym w "Młodości"? Bo chyba każdy inaczej na nie patrzy. Szczególnie teraz po obejrzeniu "Młodości". A im częściej z kimś rozmawiam o tych filmach, tym bardziej się w takim przekonaniu utwierdzam.

RK: Oba filmy są wielowątkowe. Uderzają w różne tematy, jednak gdyby je zacząć porządkować i wymieniać, to czasem mogłoby się okazać, że są te same tematy. W obu filmach bohaterowie to ludzie starsi, którzy znajdują się z różnych powodów w jakimś twórczym letargu. W obu filmach ich postawa konfrontowana jest z postawą, jaką mieli w młodości. W obu filmach mówi się też o czymś, co było, a czego już nie ma. Nawet jeśli gdzieś się tli, to nie można już tego doświadczyć. I właśnie to COŚ utracone reżyser nazywa raz wielkim pięknem, a raz młodością. A chodzi mu praktycznie cały czas o to samo.

DN: No właśnie. Mamy więc do czynienia z powtarzalnością, czyli filmowym mieleniem tematu. Mam wrażenie jednak, że Sorrentino ma skłonność do pompatyczności i sztucznego nadmuchiwania tematu. Bo w "Młodości", jak i zresztą w "Wielkim pięknie", o starości i młodości opowiada jak o wznoszeniu wielkiej katedry - tutaj poprzez powolność (chwilami jakby zawieszenie) i upoetyzowanie scen, piękne krajobrazy ukazane w szerokiej perspektywie, oraz poprzez figury bohaterów-mędrców, którzy wygłaszają mądrości życiowe. Zresztą bohater grany przez Michaela Caine'a do złudzenia przypomina bohatera z "Wielkiego piękne" - fizycznie i mentalnie.

RK: Oj, nie zgodzę się. „Wielkie piękno” podobało mi się dużo mniej właśnie za względu na bohatera. Tamten był wyszczekany i wiedział, że jakiś czas temu zszedł na złą ścieżkę, z której nie można już zawrócić. Czuł się w jakimś stopniu przegrany. Caine z „Młodości” jest po prostu już wiekowy. Jego życie może nie wyglądało idealnie, ale niczego by w nim raczej nie zmienił. Jest też człowiekiem, który nie wadzi nikomu, nie wytyka wad, słucha… Bohater „Wielkiego piękna” potrafi zajść ludziom za skórę. Pomimo wieku jest niepokorny. Jeśli chodzi o formę – jest faktycznie dość poetycka. Ale czy poezja sama w sobie jest czymś pompatycznym? Dlaczego też mówić o nadmuchiwaniu tematu, kiedy mówi się o tak ważnych dla człowieka sprawach, jak przemijanie, choroba, śmierć… Wolałbyś, żeby to było na zasadzie: a glebnął chłop i posłali go do piachu?

DN: David Lynch w "Prostej historii" nie potrzebował wielkich słów i wielkich obrazów, by powiedzieć - między innymi - o starości. W każdym razie bohater "Młodości", choć podobny do tego z "Wielkiego piękna", to - i tu zgodzę się z Tobą - zdecydowanie bardziej da się lubić. W ogóle wskazując na różnicę filmów, bo chyba nie damy rady tutaj uciec od porównań, to "Młodość", pomimo tej pompatyczności i swojej wizualnego rozmachu, jest naszpikowana też subtelnym i inteligentnym poczuciem humoru. I ten humor jest właśnie wynikiem postaw, zachowań i spojrzenia na życie głównych bohaterów, przez pryzmat których patrzymy na wspomnianą już młodość i starość.

RK: I właśnie m.in. z tego powodu uważam, że ten film jest jednak stonowany. Owszem, ma elementy podniosłe, ale są one regularnie „rozładowywane” przez drobniejsze, czasem śmieszniejsze sekwencje. Jego kompozycja przypomina mi trochę utwór symfoniczny, w którym raz słychać jedną, nieco cichszą partię instrumentów smyczkowych, a raz odzywają się głośne instrumenty dęte. Nie można też oczekiwać, że każdy film o życiu będzie w stylu „Prostej historii”. Wsiądziemy na traktor, dojedziemy do końca i już. Po krzyku. Całe szczęście wręcz, że są tacy, którzy o życiu myślą nieco inaczej.

DN: Czy spojrzenie Sorrentino na życie jest - według Ciebie - optymistyczne czy pesymistyczne? Bo po seansie "Młodości" mam mieszane uczucia. Z jednej strony optymistyczne jest pogodzenie z tym, że po młodości nastaje starość, że coś się kończy, a coś też zaczyna, ale z drugiej strony scena w basenie, w której nasi wiekowi bohaterowie mogą już tylko podziwiać i kontemplować widok pięknej, wręcz seksownej młodej kobiety o idealnej figurze i kształtach, jest w jakimś stopniu smutna i przytłaczająca.

RK: Bo też i jest w tym filmie trochę tego i trochę tego. Zależy też, na którą postać spojrzeć (a jest ich kilka, nie tylko Caine). Uznałbym ten film za głęboko nostalgiczny, a przecież nostalgia sama w sobie nie jest ani optymistyczna, ani pesymistyczna. Tęsknić można z różnych przyczyn i w różnych nastrojach. I chyba najważniejsze w niej to, żeby w ogóle pamiętać. I dlatego podkreślę, że ta, dla niektórych, pompatyczna scena finałowa z orkiestrą jest wyrazem tej młodzieńczej emocji, która, nawet na stare lata, jeszcze się w człowieku tli. A to chyba dobre.

 

 

 

Data wprowadzenia: 2015-09-28