Jeśli idzie o tematy szkolne i okołoszkolne w kinie, to są mi one bardzo bliskie. I gdy tylko pojawiają się na horyzoncie, to już wtedy szczególnie przyjmuję pozę zaciekawionego pieska preriowego. Dlatego zapowiedź filmu takiego jak „Carte blanche”, do którego historia została zaczerpnięta z życia (sytuacja miała miejsce w Lublinie), wywołała u mnie spory entuzjazm. Tym bardziej, że jest to kolejny przykład z naszego filmowego podwórka, dotyczący spraw ważnych i poważnych, ale opowiedziany bez uciekania w bolesną dydaktykę i pesymizm.

O coś takiego nie trudno, gdy opowiada się historię człowieka (tym bardziej – w tej całej sytuacji - nauczyciela), który prawie w tym samym czasie traci nie tylko wzrok (stopniowo; w wyniku postępującej choroby zwanej zwyrodnieniem siatkówki; i robi wszystko, by nikt w pracy się o tym nie dowiedział), ale również matkę. Jednak reżyserowi, Jackowi Lubińskiemu, udało się również – poza wyżej wspomnianą dydaktyką i pesymizmem –uniknąć sentymentalizmu i współczucia dla jego bohatera, Kacpra (w rzeczywistości - Macieja Białka, o którym było głośno swego czasu w mediach), odtwarzanego tutaj przez Andrzeja Chyrę, który na swych filmowych barkach sam niesie cały film.

W ogóle na Chyrę w tym filmie PATRZY SIĘ – jakby nie grał, tylko był sobą. Jest w nim coś takiego urzekającego i magnetycznego, a jednocześnie zwykłego, że emanuje z ekranu swoją osobą i sprawia, że chce się obejrzeć do końca nawet słaby film z jego udziałem (np. „Samotność w Sieci”). Dlatego obsadzenie go w „Carte blanche” było strzałem w dziesiątkę. Jednak uwiera mnie to, że scenariusz – chociaż niby tak dopracowywany i konsultowany z nauczycielem, którego ta opowieść bezpośrednio dotyczy – nie dał mu możliwości pełnego nakreślenia bohatera. Chodzi o to, że film tak naprawdę nie pokazuje, na czym polega charyzma i wyjątkowość historyka. Mówi się o jego dobrym kontakcie z uczniami (pokazane są tylko strzępy tego kontaktu), widzimy fragment lekcji, podczas której uczniowie stoją na parapetach, co do złudzenia przypomina scenę ze „Stowarzyszenia Umarłych Poetów” Petera Weira, ale to jest wszystko. Nie wiadomo tak naprawdę, za co ci uczniowie lubią swojego nauczyciela i tak jednogłośnie opowiadają się za tym, żeby objął wychowawstwo w ich klasie. Owszem, jest miłym, opanowanym, uśmiechniętym i z poczuciem humoru facetem, ale to – jeśli nawet w życiu wystarcza – to jednak w kinie wymaga fabularnego wzmocnienia. Zabrakło mi pokazania tych wyjątkowych lekcji, pełnych pasji, entuzjazmu i żaru, co udzielałoby się uczniom a przekładało właśnie na ich tak wielką sympatię do uczącego.

Skoro już tak się „czepiam” (lublinianie na forach czepiają się bardziej – chociażby tak trzeciorzędnych dla filmu kwestii jak trasa autobusowa, którą przejeżdża bohater), to jakoś ciężko mi uwierzyć w to, że nauczyciel może mieć żal do nauczyciela o to, że ten dostał wychowawstwo, co w filmie ma miejsce. Chyba że jest to kwestia brakującej godziny do etatu, to jeszcze jestem w stanie to sobie wyobrazić. Chociaż osobiście nie znam nauczyciela, który obraziłby się na innego nauczyciela za to, że ten dostał wychowawstwo, a on nie.

Wracając jednak do filmu, to piszę tu o nauczycielu, szkole (na temat jej przedstawienia w „Carte blanche” też jest o czym dyskutować), ale tak naprawdę to nie jest film ani o nauczycielu, ani o szkole. To też nie jest film o niewidomych i w ogóle niepełnosprawnych. To rzecz o radzeniu sobie w życiu – nawet jeśli sytuacja wydaje się być beznadziejna, trzeba umieć sobie z nią jednak poradzić, dostosować się, żeby nas to nie przerosło i nie skończyło się – jak w przypadku bohatera - próbą samobójczą. Bo przecież zawsze jest jakieś rozwiązanie, jakieś wyjście. Jednocześnie to historia o przełamywaniu własnych słabości i lęków. Widzę też w tym filmie opowieść o wzajemnym zrozumieniu i takim zwykłym człowieczeństwie, które przejawia się w drobnostkach, jak chociażby dobrym słowie, wzajemnej życzliwości, czy napełnianiu drugiej osoby przekonaniem, że będzie lepiej.

Nawet jeśli „Carte blanche” pozostawia niedosyt, a po seansie pojawia się uczucie emocjonalnej letniości, to i tak jestem jak najbardziej życzliwy temu filmowi i zachęcam, by go obejrzeć. Nie tylko po to, by zobaczyć nieprawdopodobną historię, która niegdyś rozegrała się w sumie niedaleko nas (i nadal rozgrywa), to jeszcze, by ponownie przekonać się, że polskie kino nie musi kojarzyć się z żenującymi gniotami. Że ma ono coś ważnego do powiedzenia i że może w sposób niezauważalny zadziałać na nas terapeutycznie. Bo bilet do kina zdecydowanie kosztuje mniej pieniędzy (i zdrowia) niż wizyta u niejednego specjalisty.

Data wprowadzenia: 2015-01-26