Bieszczady to miejsce, które odwiedzam ze szczególną ochotą. Regularnie. Przede wszystkim dlatego, że znajduję w nich piękno, spokój, pewnego rodzaju harmonię otoczenia, która z kolei pomaga w harmonii ducha i umysłu. Tymczasem w kinie Bieszczady wyglądają zwykle inaczej, żeby nie powiedzieć – dokładnie na opak. Pokazuje się je, jako miejsce pełne demonów, miejsce ponure, jakby na końcu świata, w którym mogą dziać się tylko zbrodnie i to wyjątkowo okrutnej natury. Tak jak to było choćby w „Domu złym” Wojciecha Smarzowskiego.

W każdym razie tak jest i tym razem. Akcja filmu dzieje się w drewnianej chacie na odludziu, z której, podobnie jak w niedawnej „Nienawistnej ósemce” Quentina Tarantino, z powodu mrozu i panującej śnieżycy, nie ma się za bardzo gdzie ruszyć. Żeby było jeszcze bardziej niepokojąco, prąd bierze się tu z agregatu napędzanego benzyną, której, oczywiście, regularnie należy dolewać, łączność ze światem jest ograniczona, bo radiostacja non stop trzeszczy, a do zabicia nudy pozostaje tylko zabawa nożem i popijanie samogonu, po którym, jak wiadomo, można stracić czasem panowanie.

Główny motyw „Na granicy” był już w kinie wielokrotnie wykorzystywany, czy to na gruncie kina gangsterskiego, thrillera czy horroru. Mamy więc powtórkę z rozrywki i sytuację, w której ojciec (Chyra) i dwóch synów są zmuszeni przyjąć nieznajomego, przemarzniętego na kość, ale i wyglądającego bardzo podejrzanie mężczyznę (Dorociński). Od samego początku film sugeruje, że będzie jatka, że poleje się krew i że potencjalne ofiary muszą znaleźć wyjście z sytuacji. Podobnie to zresztą wyglądało w „Funny Games” Hanekego, w „Lśnieniu” Kubricka czy „Key Largo” Hustona.

Wymienione trzy przykłady to, bez wątpienia, klasyka kina; to filmy bardzo dokładne z bardzo precyzyjnie napisanymi scenariuszami. Tymczasem im głębiej w historię „Na granicy”, tym mocniej zaczynamy drapać się po głowie i łapać na tym, że na naszej twarzy zamiast przerażenia maluje się uśmiech. A to przecież ma być dreszczowiec! Oto choćby początek dla przykładu: ojciec przykuwa zakrwawionego zbira do najbardziej delikatnego elementu pryczy (dziecko wygięłoby go bez problemu jak psychokinetyk łyżkę) i samemu udając się na wędrówkę po śladach przybysza, zostawia przy nim dwóch rozdygotanych ze strachu synów. Nie wspominałbym o tym, gdyby nie to, że jest to absolutny początek prawdziwej karuzeli niedorzeczności fabularnych, które sprawiają, że całość zaczyna przypominać scenę, w której oprawca trzyma ofiarę na muszce, jednak zamiast strzelać powtarza w nieskończoność, że go zabije i zabije i zabije… Co oczywiście wiadomo, jak się później kończy. W kinie lat 80. przymykaliśmy na takie rzeczy oko, ale dziś już jest z tym trochę trudniej.

Mówi się, że „Na granicy” jest filmem o inicjacji. Przynajmniej jednego z synów. Tego starszego, który ma opory przed wypiciem kieliszka wódki i generalnie jest zatopiony w książkach i muzyce. Zapowiada to zresztą pierwsza ze scen filmu, kiedy młody staje przed zadaniem dobicia cierpiącego zwierzęcia. To na nim tu spocznie znaczna odpowiedzialność za życie swojej rodziny. Nie rozumiem jednak tego, jak wejście w dorosłość może być rozumiane poprzez umiejętność pociągnięcia za spust, czy roztrzaskania szpadlem głowy? No chyba, że wyobrazimy sobie „Na granicy”, jako historię przyszłego gangstera.

„Na granicy” nie byłby filmem złym, gdyby nie wspomniane liczne luki logiczne i momentami bezsensowne dialogi i zachowania (osobiście, np. nie wszedłbym - tak po prostu - do samochodu wiszącego nad urwiskiem, który daje wręcz znać, że zaraz spadnie, co robi właśnie doświadczony ratownik, czyli ojciec pozostawionej dwójki chłopaków). W tej sytuacji pozostaje po nim jednak wrażenie kolejnej, bezsensownej rzeźni, która miała miejsce, a jakże, w bieszczadzkich, leśnych odmętach. Dokładnie tam, gdzie diabeł mówi dobranoc.
 

Rafał Kaplita
Ocena: 5/10

Data wprowadzenia: 2016-02-24